Dünyanın Yeşil Tarihi: Çevre ve Büyük Uygarlıkların Çöküşü

Bu kitabın ilk baskısı 1991 yılında yapılmış ve on üç dile çevrilmişti. Aradan geçen on altı yıl içinde dünyada pek çok şey değişti: Artık Sovyetler Birliği diye bir ülke yok; Soğuk Savaş'ın yerini, ABD'nin küresel egemenliğinin yol açtığı sorunlar ve terör tehlikesi aldı. Çevrede de pek çok değişimler yaşandı. Bunlardan bazıları olumlu değişimlerdi: örneğin, ozon tabakasının bozulmasını engellemek amacıyla önce kloroflorokarbonların (CFC), sonra da hidrokloroflorokarbonların (HCFC) üretimini durdurmak için bir anlaşma yapıldı. Fakat çoğu değişim de olumsuzdu.

Bugün dünyada, bu kitabın ilk basıldığı zamana göre 1 milyar daha fazla insan yaşıyor. Aradan geçen zamanda atmosfere milyarlarca ton karbo dioksit salındı ve küresel ısınmanın yarattığı tehdit daha da net bir biçimde görülüyor artık. Yağmur ormanlarının ve başka doğal yaşam ortamlarının yok edilmesi gibi olumsuzluklar da giderek artan bir hızla devam ediyor.

Bu nedenle, Will Sulkin kitabın yenilenmiş bir basımını hazırlama vaktinin geldiğini söylediğinde çok mutlu oldum. Bu fırsattan yararlanıp metinleri tekrar gözden geçirdim. Birinci bölüm dışındaki tüm bölümler güncellendi, gözden geeçirildi, yeniden yazıldı ve genişletildi. Bir bölüm çıkraıldı ve yeni bir bölüm eklendi. Ayrıca tablo ve şema sayısını da epeyce artırdım. Aksi belirtilmedikçe, kitaptaki bütün tarihler MS'dir (Milattan Sonra).

Ilk basimin sonunda kötümserlik ile iyimserlik arasinda bir denge yakalamaya çalisarak söyle yazmistim: "Insanlarin geçmisteki hareketleri, bugünün toplumlarini, çözülmesi gereken çok zor sorunlarla bas basa birakti." Geçtigimiz on alti yil içinde ibre, bariz bir sekilde kötümserlik yönüne dogru kaydi. Bu, çevre sorunlarini çözmek için kaçirilan firsatlarla dolu bir dönem oldu. Machiavelli 'Prens' adli kitabinda sunlari yazmisti:

 Devlet işlerinde [sorunları] öngörebilirsek (ki bunu ancak yetenekli insanlar yapabilir), bu sorunların yol açabileceği sıkıntılar hızla çözülebilir; fakat öngörü eksikliğğ nedeniyle bu sorunlar herkesin görebileceği boyutlara ulaştığında, artık çözüm yoktur.

Son on beş yılda dünyadaki siyasi liderler çevre sorunlarıyla ne kadar mücadele etti? Dünya genelinde sanayi üretimleri ve tüketim düzeyleri, daha önce benzeri görülmemiş bir hızla arttı. Kaynak ve enerji tüketiminin yanı sıra bununla bağlantılı olan kirliliğin sonuçları da giderek daha net görülebiliyor. Dünyanın bugün karşı karşıya olduğu en büyük tehlikenin küresel ısınma olduğu çok açık. Son birkaç yıldır bilim insanları, dünya ikliminin, büyük değişikliklerin hızla yaşanabileceği bir noktaya ulaşmak üzere olduğu konusunda daha ciddi kaygılar taşıyor; bu değişiklikleri geri çevirmek mümkün olmayacak ve hepsi de beraberinde büyük toplumsal ve ekonomik sorunlar getirecek.

Bu tehdit karşısında alınan önlemler ise çok yetersiz. Amerika Birleşik Devletleri hiçbir şey yapmıyor. Kyoto anlaşması, karbondioksit üretiminde çok küçük kesintiler öngörüyor; üstelik küresel üretimin ancak üçte birini yaratan ülkeleri içeriyor ve bu ülkelerde anlaşmada belirlenen hedeflere ulaşamayacak gibi görünüyor. Küresel ısınmanın etkileri apaçık görülmeye başlayınca (ki bu çok kısa süre sonra olabilir), felaketlere karşı önlem almak için çok geç olacak. Dünya şu anda son iki yüz yıl içinde ortaya çıkmış pek çok farklı eğilimin kavşağında duruyor ve bu eğilimlerin hepsi de gelecek birkaç yıl içinde çevre sorunlarını daha da artıracak gibi görünüyor. Bu kitap, söz konusu eğilimlerin köklerinin, toplumların evriminde yattığını anlatmaya çalışıyor.

Bu kitabın ilk basımının ortaya çıkmasını sağlayan Christopher Sinclair-Stevenson'a ve yeni bir basım konusunda büyük heyecn duyan Will Sulkin'e teşekkür ediyorum. Yeni basım için gereken bütün haritaları, tabloları ve şemaları çizen, ayrıca bu süreçte benden desteğini esirgemeyen eşim Laura'ya da minnettarım.

Clive Ponting

Yunanistan, 2007